بلوچستان دیار نیکان

عجایب صنعتی ...!

   اگر سال 1320 ــ 1330 می بود ، می گفتیم ،باهِرِ(گلهخر)ناکو داهی یا کدخدا شمسدین است که در اینجا می چرد .اما الان 1391 است . و هرکسی که از مدرسه  فرار کرده، رفته یک ماشین خریده و دم کاپار هر بیوه زنی به تعداد پسرانش پرایدو پژو پارک است .پس چه نیاز که اینهمه گلۀ خران در اینجا نگهداری شود . درحاشیهرود خانه فاصله به فاصله گله های خرانند که می چرند ...، نمی چرند .هر کدام به میخطویله یا شاخه درختی بسته شده اند. و  یونجه یا خوید (هیت  ) جلو شان کومبار کرده اند.  ومیخورند واز سر سیری عرّ وعوّری براه انداخته اند .

همه ما متولدین پس از هزار وسیصد وسی هستیم .وجز من، همهبعداز هزار و سیصد وشصت اند. و بنابرین شاید به گله های خزان کِلکِستان حاشیهرودخانه، ودربین نخلها وبیخ سیاه کوه ، به عنوان منظره هایی بدیع و زیبا نگاه میکنندـ کنیم .اما تمامی قصه این نیست .زیبایی منظره به جای خود ،توجیه واقعیتگرایانه آن چه می شود ؟  اینهمه خر دراینجا به چه کار می آید ، چه صرفه ای ؟  چه توجیه اقتصادی ای ؟  صمد توی ماشین تعریف می کرد :

 یکی از شاگردان تنبلم ،مدتی بود که یک چشم اش به هِل باز میشد، ویکی به قـَرَنفـُل. سر سنگین وتاقچه بالا یی شده بود. سرکلاس درس، در جوابسوالهایم ،جواب هایی پرت و نامربوط  به زبان بلوچی می داد. وخلاصه در کارش مانده بودم. تا یک روز که با موتور ازجاده ای می رفتم .درحاشیه جاده دو ماشین نگه داشته بود ترمز کردم.دیدم همان شاگردماست. وعین خیالش نبود .پرسید:

ـ   استاد، آچار شمع داری؟   پرسیدم: پسر، تو اینجا چه کار میکنی ؟! مگه مدرسه نداری؟!  گفت:می بینی که، استاد! دنبال بدبختی مونیم . این بیمَسَّب جواب کرده ؟پرسیدم :

ـ مگه تو راننده ای ؟!

ـ  گفت :نه بابا استاد ! ما هنوز توی (چرخ کار ها را آسان میکند )اش مونده یم .  رانند ه شو فرستاده م دنبال مکانیک. پرسیدم:

ـ پس تو چکاره ای این وسط؟ شاگردی؟  رویش را آن طرف کرد و گفت:

ـ مثلا صاحب شیم خبر مرگمون !

ــ پسر تو ماشین داری !!؟

ــ فقط همین دو تا، استاد .

ـ !!...آی خدا!!...هردوش مال خودته ؟!!...

ــ چطور استاد ؟به ما غریب فقیرا همین دو تا اَلَک دستی راهم چشم ندارید ببینید!!؟

نتوانستم ادامه دهم. گفتم:

ـ  نه ، آچار شمع ندارم. وهندل زدم .وسط گاز موتور درآمد که :

ــ پس بذار یه نقد دیگه کف دستت بگذارم استاد .بشیرُک که سرکلاست چرت میزنه،  دوازده تا خر داره (معذرت میخوام)؛ که دو برابر من درمی اره .امشب هم بهسلامتی ت زن دومش را عقد میکنه.دختر صوفی عبدالستار !

ـ

شاید موهایم سیخ سیخی شده بودند ....پسر شانزده ساله ، دومراهنمایی ، زن دوم ؟!..

صدای موتورم باز شده بود، بکس واتی کندم از زمین. خوب گازمیخورد وخوب میرفت .

 آهان پس این است راز این  خربازار!...

 وسط رودخانه نگه می داریم و پیاده میشویم . دریک کناره رودخانه کانالی کنده اند .به عرض چهار وعمق دو ونیم متر؛ وچه آبی در آن است !

قطره های درشت باران توی سر وصورت مان میخورد وپخش می شود وحس خارش حظ آوری زیر پوست می دواند وتحریک به دویدن وشلنگ انداختن می کند .میلسرکوفته در دلم زهر می شود. جلیل جوان درکنارم ایستاده وانگار هوسهای کودکانه  مرا درسرندارد .تاجی وصمد ولطیف ،کودکانه میپرند توی کانالواز آن طرف بالا میروند. آنجا یک بوفه است .

آسمان خاکستری کلگان که کوه های طرفین رودخانه ،شکل شطی ازنقره مذاب به آن داده است ،با صدای ملایم رعد که شباهت به صدای خفه بشکه ای ازمایعمی برد که درسرازیری رها کرده باشند، چشم وگوش را مینوازد .وقطرات درشت بارانهمچنان بر سر ورویمان می ریزد .و من از سرما خوردگی نمیترسم ،حتی یقه پیراهنمراباز میکنم  وآستین ها رابالا میزنم. نسیم خنکی هم می وزد. مختاباد ؟...نه،  شجریان هم می خواند ،این بار چیز دیگری میخواند.از همانمقام های ازلی، که تنها به لطفی ومشکاتیان وعلیزاده الهام می شوند.  من از آن حسِّ ـ موج ِموج ،مست ِمست ـ سرشارم.  ویاد سیمین عزیز ،سیمین بهبهانی نمی دانم چرا در چنیناوقاتی با من است:

 نبسته ام به کس دل...... نبسته کس به من دل....چوتخته پارهبرموج ....رها، رها، رها من.

 ومن عاشق همایونم ؛ همایون شجریان. نه دستگاه همایون .  بیشتر از دستگاه همایون ،باابو عطا آشناـ یم. و در اینجا،در این رودخانه ، و این مستی و موج و سرشاری زمین و آسمان، و ستایش این و پرستشآن، عنان اختیار از کف داده به یاد قورباغه وآب سربالا وپول که از پاروبالا.....بله پول که از پارو بالا برود، هم قورباغه ابوعطا میخواند وهم پول مستانکلگانی،  چنین کانال گران قیمتی را در مَصَبّ این مسیل،  ودرست در فصل جریان سیل ، می کَنَند، تا در ظرف نیم ساعتپر از لای شود. وآن همه زحمت و پول و امید به لحظه ای به باد رود.

ناگهان صدای فرو ریختن دیوارۀ شنی و سست بنیاد کانال بگوشمی آید. پرش سیل وار سه جوان ما به درون کانال ، باعث ریزش کانال شده. دست هاشانپر از چیزهایی است که از بوفه خریده اند. با اینهمه مثل گربه از دیوار این وریبالا می ایند. کیک، رانی ، دلستر، میوه، و تاج بخش دو بسته سیگار هم برای من....ای مَباتان من!!....اما ما تازه ناهار خورده ایم. یک ساعت نشده. اما کاری است شده.در خلق و خوی سرحدی ها ، چنان که شناخته ام، جهان برای خورده شدن به ما داده شدهاست. جز صمد که از کانال دیگری راه به سرحد می برد، حسین برها هم  سرحدی اند. این را می دانستم . و آن شب، حاجی فقیرمحمد ،پدر تاج بخش هم گفت. وبله با سرحدی ها ، سرحدی باید بود. می بینم من هم محکوم بهسرحدی بودنم. و گرچه می دانم کارم دیوانگی است، اما دیوانگی را می پذیرم.

باران شدت گرفته. می نشینیم و براه می افتیم. به دنبال جاییهستیم که بنشینیم و چای بنوشیم. بالاتر، جایی است که نخلستان پهن می شود. پهن وگشن و انبوه. نخل ها براستی سربه فلک کشیده اند.  وسیه سبز و قطور.  جاده خاکی ای به راست وارد نخلستان می شود.دالان خلوتی ازسبزینه ی ناب. که پیچ و تاب می خورد تا به کوهِ کناره. و به چپ می پیچد و پای کوهرا پیش می رود. رگبار باران است و غرش دم به دم رعد، که در دیوارۀ عمودی کوه میپیچد . و البته  خوف صاعقه،  که چاشنی هیجان مان می شود. و لذت این تفریح را دو چندان می کند.        

روی باریکۀ بندِ جوی آب باریکی، زیرشاخه های سیه سبز و چفتاچفت نخل ها ، جایی است که می توان گرگی نشست و یکی دو پیاله چای را به لذت نوشید.اینجا آب باران کمتر روی مان می ریزد. بیشتر آن با شاخه برگها به سمت تنه و سرشاخهها هدایت می شود. و این مانع از ان نیست که به یاد شعر زیبای اخوان ثالث نیفتم؛که:

همی از غم نه تنها چشم خون پالای من گرید.........که همچوننخل باران خورده سرتاپای من گرید. واین جاکجا و گریه کجا!!  و غصه ام می گیرد از این که جای شادی در  شعر معاصر ایران این همه خالی است.

یکی دو پیاله چای عجولانهبا لذت می نوشیم. برنجزاری پیش روی مان است. ورنگش از سبزی به نیلی می زند. باخوشه هایی به قدِّ نزدیک به یک وجب. که تا نیمۀ مسافت درو شده است!این دیگر چهصنعت عجیبه ای است، بر می گردد به همان عجایب صنعت اول. آدم ها لابد نیازی به آنندارند. برنج بی زحمت از مرز وارد می شود. اگر چه برنج کلگان نشود.  آرد از تعاونی ها به راحتی تهیه می شودو اصلا نان از نانوایی ها. خوشه های تُرد و آردینۀ برنج را خر ها خیلی دوست دارند. خرهاباید خوشۀ برنج بخورند تا پول در بیاورند .  پول، همه چیز است. پول، برنج و نان و آب و قاتق و خر و تویوتا دو هزار است . و  خر و تویوتا دو هزار  باز پول است.و  پول و پول و پول و زن و طلا  و    ...ادامه...

توضیح : چشم های کم سو  و حواسپرتی و شاید عشق به گندمزار هم ، سبب شده بود که برنجزار راگندمزار ببینم. امروز ، اول کرانۀ گرامی به اشاره ای، و سپس تاج بخش عزیز صریحا شیرفهمم کردند که تابستان فصل برنج است، نه گندم.  پس انتهای متن را عوض کردم. از آنها ممنونم. و پیش شما دوستان شرمنده، که مثلا نخواستید شرمنده ام کنید!!

ورودی شهر کلگان ( اشاره به شغل جوانان و نوجوانان - و اصطلاح خربازار )

ورودی رودخانه کلگان که خانه ها در دوطرف آن دردامنه کوهها واقع شده اند و این قسمت فکر کنم متروکه بود.

تصویری که بخاطر حضور شوم خر در سفرنامه انتخاب کردم و در کنار شالی زار مرکز روستا واقع است.

کانال مورد نظر سفرنامه، که صحنه قبل از پریدن است و چالاکی صمد را نشان می دهد. سمت راست بوفه است.

شالی زار که در سمت راست رودخانه و تا آخر روستا ادامه دارد.

این تصویر استفاده مثبت و قدیمی خر را نشان می دهد که باز از مرکز روستا برداشته شده است.

صحنه مربوط به نوشیدن چای! بعد از این عکس باران بارید. در مرکز روستا

چشم اندازی که برهانی عزیز حین نوشیدن چای نظاره گر بودند.

این تصویر نشانگر حس دوم استاد و بی توجهی به حس اول،صحنه ای که درطول سفر زیاد تکرار می شد.

جهت مخالف عکسهای قبل، رو به فکر کنم شمال، و انتهای دیگر کلگان

حاشیه رودخانه، دلیل انتخاب این عکس، تلقین برد کوتاه دید ما و وضوح کم واقعیت از دید رهگذران است.

 ناهار پر و پیمان صمدحسابی می چسبد. بخصوص که دو برادرش که آنها هم فرهنگی هستند، سر ناهار تنهای ماننمی گذارند.اما سر قرار رفتن به کلگان تنها صمد است که جلد و قبراق همراه می شود.با برادرانش خداحافظی می کنیم. و سوار می شویم. باران نم نمک می بارد. من و لطیف وصمد صندلی عقب می نشینیم. و آن جوان نجیب و محجوب که صندلی جلو را مثل سرنوشتمحتوم پذیرفته است، بی تعارف در آن جای می گیرد.

او با آن آرامشش، اگر شخصیت داستانی بلوچی می بود، بی گمانطوفانی به دنبال می داشت.  اما او یک شخصیتواقعی است. به راه که می افتیم، من از پشت سر محو شخصیت جلیل جوان جلو نشسته ام؛که از قضا نامش جلیل است و برادر همسر تاج بخش. و پسر عموی او. تازه لیسانس ادبیاتگرفته و به دنبال امریه است. جلیل با ارامش یک بلوچ زخم دیده اما خاموش تاریخی ،مرا به یاد ـ دیدار بلوچ ـ ، سفرنامه بلوچستان نویسنده بزرگ مان محمود دولت آبادیمی اندازد. نمی دانم اگر می دانست که از پشت سر با چه حسی نگاهش می کنند، و چه حسو احترامی بر آنگیخته است، واقعا چه عکس العملی می داشت.اما اگر چیزی می دانستشاید دست و پایش را گم می کرد.و ناچار و ناخود آگاه حالت می گرفت.که در ان صورتهیچ جذابیتی نمی داشت. اصل زیبایی مرد و زن آنجا و انگاه است که نداند که نگاهش میکنند. و یا برایش فرقی نکند. و این استغنای روح است شاید، بله همین استغنای روح استکه او را بی نیاز از دریوزه محبت و توجه کرده است.برایش تفاوتی ندارد که نگاهش میکنند یانه. و چگونه نگاهش می کنند. و شاید درست همین است راز سکوت ما. استغنای روحو اتکاء به نفس.

این اتکاء به نفس در شخصیت صمد نیز هست. اما این، که دهدوازده سالی بزرگ تر از اوست. در زبان و حرکات ، شوخ و شنگ و چالاک است. و در بحثها هم فعالانه مشارکت دارد. بحث موسیقی که پیش آمد، در مقابل لطیف به نوعی موضعگرفت. و یادم امد که در خانه گفته بود که یک رگش سرحدی است. و خمیرۀ سرحدی ها باواقعیت زندگی عجین است. و بیش از آن که با جنبه های معنوی جهان مرتبط باشند، اهلماده اند. و برازندگی انسان را در دارندگی و بی نیازی  دیده اند. و عکس آنها ، لطیف است و من و  استاد بلوچ زهی و مصطفی دانشور؛ که نیازمندیمبخشی از اوقات خود را به قول سیمین بهبهانی عزیز، با موسیقی رنگین کنیم. به تعبیریدیگر، آنها عاقل اند و ما عاشق. در صمد آنچه مرا گرفته، انرژی فوق العاده اوست؛ کههم تحفه شخصیت سرحدی اوست.و مهربانی میهمان نوازانه او، علاوه بر رگ سرحدی، از مواهبحال و هوای سراوان زمینی است. و سراوان او، از قضا ـ جالک ـ است. یعنی باز هم نقطهتقریبا صفر مرزی. پس چه جای تعجب اگر او چندان عاقل و چندان پر انرژی است. او صاحبدو نقطه صفر مرزی است.  مرز بلوچستان وپاکستان. و مرز بلوچستان و فارسِستان.

در خصوص مرز نشینان گفتنی است که اینان به تبع مرز نشینی ،از دو جانب در معرض باد اند.و معمولا ثبات را درک نمی کنند.و بر این اساس، برایزندکی کردن، درک لحظه برای شان امری حیاتی است. باید عاقل بود و از عمر یکبارهچنان بهره برد که حکیم عمرخیام بزرگ نیشابوری  توصیه کرده است. و این یک در ک از موقعیت است ولزومی هم ندارد که سواد داشته و رباعیت خیام خوانده باشی.  اما سراوان زمین ، ثبات را در تاریخ گذشته اشبسیار تجربه کرده است. و ثبات سیاسی با سیاست های دور اندیشانه خویشاوندی بسیاردارد. ثبات سیاسی فرصتی است که در آن می توان به شعر و عشق و موسیقی هم اندیشید. وسال های زندگی را از این جنبه هم غنی ساخت.

باران نم نم می بارد، که ما در کنار قلعه شیشه ریز پیاده میشویم. نمی دانیم وجه تسمیه  اش چیست. درمیان آوار فرو ریخته  قلعه جست و جو میکنم. و تکه های شیشه را پیدا می کنم. با خود می گویم شاید این باشد دلیل نام گذاریشیشه ریز. اما در کنار این  قلعه، قلعهدیگری است  که صمد می گفت دوست محمد خان دردر روز های آخر قبل از دستگیری در آن به سر می برد. و پس از فرار از اینجا دستگیرشد و به تهران انتقال یافت.

اینجا همچنان جالک است و میانجای نخلستان جایگاه قلاع بسیاریاست. که تخریب شده و تپه ای کشیده از شمال شرق به جنوب غرب را تشکیل داده است.  پ

نخلستانی سیه تاب و شاداب ، که انگار روغن از سربرگ های نخلهایش می چکد. و ندیده ام این سال ها چنین رنگی در نخلستان های بلوچستان؛ که سیاهی سیاهابدور ریشه های نخل ها بر تاج سر عروسان زمین چنین جلوه ای بوده باشد.

 وقت تنگ است. براهمی افتیم.

در پیچو تاب نوار سبز نخلستان ها در کرانه های پیدا و پنهان رودخانه ای که بهانۀ  بود و باش هزاران ساله مردمان در این ناحیه بودهاست، حالت مستی و افتانی و خیزانی تاکستانی را می بینی که شط شراب آسمانیرودخانه... درپای آن جاری است. و هرفرد از نخل های نخلستان گویی فوارۀ  هستی و بی نیازی است.  و  نیز چیز غریبی در اینجا دیده می شود که درجاهای دیگر هرگز ندیده ام.....ادامه...

دوست گرامي ؛آقاي محمد اكبر رئيسي

كسب  رتبه  اول رمان ماندگار،براي رمان دادشاه مايه افتخار داستان نويسي نوپاي بلوچي است،و حتما"تاثير قابل توجهي خواهد داشت در روحيه جوانان داستان نويس ما،كه ادبيات بلوچستاني را هنوز باور نكرده اند.موفقيت رمان دادشاه،بر شما و بر من و ديگر قلم به دستان ادبيات داستاني بلوچ مبارك باد.

در اين ارتباط ،با دوستان داستان نويس هماهنگ كرده ايم،كه در خلوت خود و در آينده بسيار نزديك،جلسه نقد و بررسي اين رمان را داشته باشيم.و نتيجه را به هر صورت به اطلاع دوستان دور از اينجا برسانيم.  

باخروج از شهر نجیب سراوان ،باید دلگیر باشم ؛ اما نیستم.  آسمان بجای من دلگیر است ....راستی آیا دلگیر است این آسمان ؟البته رنگش تیره است؛ اما تاب تند آفتاب را گرفته است وهوا بسیار خنک ودلپذیر است .صدای رعد گاه چنان بلند وکشیده است که با وجود صدای متن ماشین به وضوح شنیده می شود قطره های باران روی ساق دستم مضراب می زنند وبا صدای عبدالحسین مختاباد که عاشقانه ی بابا طاهر می خواند. آیا این حالات را می شود به دلگیری آسمان تعبیر کرد؟ و آن را به حالات روانی شخصیت های داستانی تسری داد؟ 

اگر این سوال از من بلوچ پرسیده شود، با دو نشانه شک و سه نقطه  (!!...) ادامه خواهم داد : ...دلم نمی آید این این آسمان آبستن را، و این قطرات زندگی زای آب را نشانه دلگیری و کدورت و اشک و عزا تعبیر کنم. هم الآن کرک های ساق دستم مانند جوانه های بوته ( سَمَرّ)ی که دو هفته پیش باران دیده باشد تیغ کشیده اند.   آسمان نمی دانم که غش وریسه می رود یا از خشم به خود می پیچد؛ اما من ،با این حسی که دارم، راهی ندارم جز این که  تعبیر به خیر کنم. چون آنچه دوست می دارم فال نیک است . واز زوال (حال نیک)ی که گه گدار دست می دهد، می ترسم.  خود را سپرده ام به جمع این عوامل؛ و درآن  شناورم.

 تاجی و لطیف گفت و گو دارند. وآن جوان آرام و بی حرف که سر راه سوار کردیم، لابد دل و گوش سپرده است. ومن با بیرون ام؛ با آن فرا دستها که از افق هم فرا دست تر است. اما ان کجا و افق کجا؟!...بین من و آن و افق، پرده هایی حجاب شده است. پرده های نقش بند کوه ها؛ که وقتی به دلایل زمین شناختی تشکیل شان فکر می کنی عقلت به جایی نمی رسد .وباور می کنی که این ها را یک نقاش برای رنگین کردن این لحظه های  تو رقم زده است .طرح های قلم اندازی  که با نهادن خمیر مسی رنگ ِ رنگ و روغن روی بوم برنزه  شکل گرفته، و حدود زیبایی را محدود به خود کرده اند .ومن  اصالت زمین را وخاک را اینگونه  پسندیده ام ...ـ سبزی زمین کرشمه ای دیگر است ـ

     این رنگ برنزین مرا به یاد نخستین روزهای  پیدایش می اندازد .

نخستین رنگ جهان که نگاه و ذائقه ام را تعیین کرد، همین رنگ بود .رنگ برنزه ی سینه ی مادر؛ وهم، شیرینی مَزیدن شیرِ سینه ی او .

    پاک کودک شده ام. باچشمان نیم خواب، لمیده ام روی صندلی ماشین، که در جاده خلوت آزادانه به سمت مرز به پیش می تازد. .ورفتن اش، به رفت ِ بی آمد ِ گهواره ای می ماند که تجربه شیرین خواب را نه در رفت وآمد گهواره، که این بار، درموزونیّت گریز از آغاز ِ اتو مبیل معنا می کند .

گریز از مرکز ،به صورت دیگری هم در حال واقع شدن است. در مدتی که حبس خانگی بوده ام همه خستگی هادر مرکز ذهنم ،نهادم ، جانم...نمی دانم در کجای موجودی که منم ،رسوب کرده اند و اکنون در حال گریزند. و من دارم خالی میشوم از خستگی ها ،از همه ی سیاهی هایی که جان آدمی را می خورند و می فرسایند.وخلئی که به وجود می آید،جایگاهی خواهد بود که لطف و شادی و نشاط و انبساط در آن مامن خواهد کرد.

به پاسگاهی می رسیم پرس و جوهایی می کنند و جواب می گیرند و رد می شویم. لطیف پرس و جوی پاسگاهی را بن مایه ی خاطراتش کرده و از یک قوم و خویش می گوید که چگونه در مقابل پرس وجوهای نا مربوط بعضی ها چه جواب هایی داشته و چه گر فتاری های برای خودش دزست میکرده؛ وآخر سر، ترک دیار  گفته و از مرز گذشته و رفته است. لطیف چانه گرمی دارد خوب و آرام و موثر حرف می زند حواسم به آنها برگشته است. آبادی ها را یکی یکی معرفی می کنند .و وقتی معنی نام ها را می پرسم . نمی دانند . مشکل نسل جدید ما این است که ناخود آگاه به راهی سوق پیدا کرده است که ناچاری روز گار تحمیل کرده و حواسشان نیست که این راه، انتخاب آگاهانه آنان نیست. شاید وقتش راندارند وگرفتارند!!...

به نائوگ که میرسیم . جوان بلاتکلیف یا منتظری (؟)را میبینیم که نگاهش آشنایی طلب می کند. و من باز کنجکاوی میکنم که :نائوگ به چه معنی است ؟جوان با حالتی که انگار ناچار است به سوال دیوانه ای جواب بدهد ، میگوید :والا من وقتی از این جا رد میشوم حواسم به این است که گشتی ها راه را نبسته باشند .ومیبینم، که مشکل نسل تازه ما همین هاست .

اما نائوگ !...

این جا سرچشمه نائوگ است که یک مجموعه نخل سبز مثل غنچه درمیان بیابان سیاه از زمین روییده است .ونهر آب شیرینی به اندازه حدود هیجده اینچ به سنگینی از میان آن روان است. کناره هایش سیمان بند شده ویک آدم اهل فکر ـ شاید صاحب این نخلستان به فکر افتاده در این نخلستان خوش آب وهوا یک مرکز تفریحی ایجاد کند . یک کار عالی . درمیان  نخل ها ، درجاهای خالی جدول کاری شده و با قلوه سنگ و سیمان  لژهایی ساخته شده است تا خانواده ها از سراوان وجا های دیگر برای گذراندن یک روز شاد وآرام به اینجا بیایند. البته هنوز اول کار است و سیمان دیروز هنوز خشک نشده . و امروز جمعه تعطیل اشت و خانواده هایی به تفریح آمده اند. و این گوشه و آن گوشه آتش کرده اند و مشغول پخت و پزند.    یک جوان که شاید خیال دارد بعدها در اینجا کافه رستورانی چیزی علم کند در حال حاضر به طور سیار در جایی آتشی افروخته ودارد مرغ های ادویه زده را به سیخ می کشد.

  کودکان در جاهایی از نهر که مخصوصا گشاد تر وگودتر ساخته اند، آبتنی میکنند . لطیف وتاج بخش با موبایل از صحنه های مختلف عکس بر میدارند .من قدم زنان می رسم کنار پسری ده دوازده ساله؛ با چشمانی که افسونگری شان از نوعی دیگر است .صدا می زنم  که بیایند و یک عکس از اوبردارند .اما پسرک می گوید : ئه، ئه، ناکو!... این کارها چیست؟!... ،تو که آدم بزرگی هستی !...

خود هم ماندم!  مگر من چه کردم که منافی بزرگی ام بود ؟

ــ همین که می گویی عکس بگیر دیگر !

ــ مگر بد است عکس گرفتن؟

ــ ئه !...ناکو!...

پسرک بد جوری جدی حرف میزند. و از او بعید می نماید که رندی ِ سرکار گذاری داشته باشد. پس من هم تعبیر به جور زیبارویان نمی کنم. وحسرت بدل از خیرش می گذریم  و می رویم آن بالا؛ به دیدار قنات ؛ که نمی رسیم و برمی گردیم وسوار می شویم.

 می پرسم، پس این آب گزاف در کجا مصرف میشود؟  

لطیف وتاجی هر دو میدانند که  باغستان نائوگ آن پایین است .پایین تر که رویم، خطّ سبز مدیدی از نخل ودرختان میوه ، تا آن پایین پایین ها کشاله می خورد .

باران که در نائوگ بند آمده بود ،باز نم نم شروع می کند .ودر نزدیکی (جالک)بند می اید . جالک را دولتی ها ( جالق ) می نویسند و می خوانند. و بدون شک خود هم نمی دانند که چه معنی می دهد. اما وای بر من ! که من هم نمی دانم که جالک به چه معنی است! و  نائوگ یعنی چه !نائوگ یا ناهوگ، شاید از نا ،  و ناه  گرفته شده اند که در بلوچی خرما رامی گویند .اما جالک ، شاید همان پستان بند  گاو  و شتر  و بز و گوسفند است که ما در ملک خود آنرا ،جالِگ می گوییم... نمیدانم ...

محله به محله ، کوچه به کوچه ، در به در، جلو در خانه ای می ایستیم وبوق میزنیم .باز جوانی با لبخندی لطیف در را باز می کند.  اما این صمد است .معلمی در پرت ترین روستای کشورش ، لب مرز جنوب شرق درست به عکس صمد بهرنگ که در روستایی  پرت  شمال غرب معلم بود. وهم او مرا به یاد یک صمد دیگر می اندارد .صمد، جوان ناکامی که مادر گرامی اش هر ساله برای بچه های روستای آبادان کتاب می فرستد .

صمد عین یک کارگرماهر، فرز وجلد وباهوش است .وظاهرش اصلا به یک معلم ، به یک دبیر نمی آید.   ما را درمهمانپذیرش می نشاند وسبک ، بیرون می رود تاج بخش از من می پرسد ، اینجا لب مرز است به این پذیرایی نگاه کن چه تفاوتی می بینی با ایران ؟

غیر از این که روستایی است ، هیچ تفاوتی از نظر وسایل خانه با خانه های ایرانی  ندارد .

سفره که پهن  می شود هیچ چیزکم از سفره های پذیرایی در شهر های بزرگ ندارد . حرف سر ناهار  از تزیین  خانه های قدیمی می رود  که چهار دیوارشان به چه زیبایی با ظروف تاس و مس  زینت یافته بود. و آنها که از چهار دیوار زیاد می آمد  در توری بسیار زیبایی که از موی بز بافته می شد، و تاسدان نامیده می شد جای می گرفت و در جای دیگری آویزان می شد و سنگ تمام زینت خانه می شد. ادامه..

ما را در سایت بلوچستان دیار نیکان دنبال می کنید

برچسب : نویسنده : saam saam بازدید : 1825 تاريخ : چهارشنبه 15 شهريور 1391 ساعت: 6:46